Reuma

Reuma is de verzamelnaam voor een groot aantal aandoeningen aan het bewegingsapparaat: gewrichten, pezen, banden en spieren. Er zijn maar liefst 200 verschillende soorten reuma. De meest voorkomende vormen van reuma zijn artrose en artritis.

 
Artrose (Artrosis deformans)
Artrose: Degeneratie (achteruitgang) van het gewricht bijvoorbeeld door slijtage.
Artrose kan ontstaan na een botontsteking aan of in het gewricht. Artrose is een degeneratief proces dat het kraakbeen in het gewricht aantast en op den duur kan laten verdwijnen. Artrose vindt meestal plaats in de knieën, heupen en de lage wervels.

We onderscheiden twee vormen van artrose:

• Primaire vorm: deze ontstaat meestal door ouderdom en vindt dus plaats op hogere leeftijd.
• Secundaire vorm: deze vorm vindt meestal plaats na een letsel. Dit kan een ruptuur aan de knie inhouden, een fractuur van het bot, een artritis, een bandletsel enz, enz.

 
Waarom is het kraakbeen zo kwetsbaar?
Het kraakbeen is een dun laagje bot aan de binnenkant van het gewricht. Het heeft als functie de glij beweging van de kop en de kom van het gewricht zo soepel mogelijk te laten verlopen. Tussen het kraakbeen van de kop en de kom zit vocht dat het kraakbeen smeert. Het is een soort vettige substantie die door het gewrichtskapsel wordt afgegeven.

Het kraakbeen is een zeer kwetsbare structuur. Dit komt omdat het kraakbeen slecht doorbloed is. Door de slechte doorbloeding kan er niet veel bloed door het kraakbeen heen lopen en daardoor kunnen afvalstoffen en voedingsstoffen niet in grote hoeveelheden worden af- en aangevoerd. Als er een beschadiging optreedt in een structuur moeten er grote hoeveelheden voedingsstoffen en bouwstoffen worden aangevoerd om de schade te herstellen. Als dit niet snel genoeg kan, zal het herstelproces van de desbetreffende structuur slecht en zeer langzaam verlopen.
 
Verloop van artrose

Artrose verloopt in drie fasen:

• In de eerste fase zijn de afwijkingen in het botweefsel wel aanwezig echter merkt de patiënt er vrijwel niets van.
• In de tweede fase heeft de patiënt last van pijn en stramheid in de gewrichten. De achteruitgang van het kraakbeen en het bot zijn duidelijk te zien op een röntgenfoto.
• In de derde fase heeft het gewricht geen goede functie meer en is totaal onbruikbaar. Op een röntgenfoto is goed te zien dat het botweefsel rond het gewricht ernstig is aangetast.

 
In het verder gevorderde stadium van de aandoening is het kraakbeen in het gewricht grotendeels of volledig weg. De twee botuiteinden van het gewricht komen nu direct met elkaar in verbinding. Het gevolg hiervan is dat het bot van structuur gaat veranderen. Als men kijkt naar een gezond stuk bot dan ziet men aan de binnenzijde van het bot een poreuze structuur. Er zijn kleine ruimtes zichtbaar tussen het botweefsel. Hierdoor kan het bot de schokken die het krijgt opvangen. Bij een artrosepatiënt verandert het botweefsel in een veel dichtere structuur en kan het bot veel minder goed schokken absorberen. Hierdoor neemt de belasting op het gewricht weer toe en komt men in een vicieuze cirkel terecht.
 
Symptomen

Pijn ontstaan door:

• Rek pijn van de omliggende banden en pezen van het gewricht.
• Ontstekingen ten gevolge van de artritis.
• Verhoogde botdruk.
• Startstijfheid:
  Het moeilijk op gang komen na een rustpauze die volgt op een redelijk intensieve belasting.
• Functie verlies:
  De belastbaarheid van het gewricht neemt af waardoor pijn en stijfheid toenemen. Hierdoor gaat de patiënt het gewricht steeds minder belasten. Het artrotische gewricht kan bij zowel passief als actief bewegen een krakend gevoel of geluid geven.
• Misvorming:
  In fase drie van de aandoening kan het gewricht vervormingen geven. Dit komt door botvorming op de aangedane gedeeltes van het gewricht.

 
Oorzaken
Bij de primaire vorm van artrose is de verhouding tussen de belasting en de belastbaarheid verstoord. Door een verkeerde belasting kan het kraakbeen achteruitgaan. Dit kan zowel overbelasting als onderbelasting betekenen.

Bij het ontstaan van de secundaire vorm van artrose gaat er een andere aandoening aan de gewrichtslijtage vooraf. De artrose is in dat geval een gevolg van een andere aandoening. Dit zou bijvoorbeeld een ontsteking aan één van de kniebanden kunnen zijn. Door deze ontsteking komt er ontstekingsvocht in het gewricht. Dit komt in de plaats van de natuurlijke smeer die er behoort te zijn. Door dit vocht kunnen de gewrichtskom en de kop niet goed meer over elkaar heen glijden en is de kans op slijtage van het kraakbeen groter.

Als een ontsteking langere tijd aanhoudt kan het kraakbeen te veel aangetast worden. Dit kan zo blijven ook nadat de ontsteking is overgegaan. In dat geval is er sprake van een secundaire vorm van artrose.
 
Behandeling van de fysiotherapeut
De behandeling bij patiënten met artrose bestaat uit het reguleren van de belasting van het desbetreffende gewricht. Dit kan door de belasting omlaag en/ of de belasting van het gewricht omhoog te brengen. Dit kan op de volgende manieren:

Gewrichtsbescherming: Naast gedoceerde rust kunnen door middel van fysiotherapie bepaalde spiergroepen worden getraind waardoor het gewricht hoger belast kan worden. Daarnaast kunnen spiergroepen met een te hoge spanning worden ontspannen waardoor de druk op het gewricht minder wordt.

Pijnbestrijding: Door middel van de oefeningen die men bij de fysiotherapeut krijgt kan de belastbaarheid van de knie verhoogd worden of de belasting naar beneden gebracht worden. Kort gezegd kan de knie daardoor meer verdragen waardoor de pijn bij bepaalde belasting kan afnemen. Ook kan de pijn bestreden worden door medicijnen die de ontsteking doen afnemen en door pijnstillende medicijnen in te nemen.
 
Mogelijke behandeling van specialisten

Chirurgie
Door middel van chirurgisch ingrijpen kan:

• Een standsverandering van een gewricht worden aangepast en zo de belasting worden genormaliseerd.
• Een prothese worden aangebracht.
• Een gewricht in een zo gunstig mogelijke stand worden vast gezet.

 
Reumatoïde artritis
“Reumatoïde artritis is een chronische auto-immuun ziekte die zich manifesteert door ontstekingen in gewrichten.”

Artritis: Gewrichtsontsteking.

Chronisch: Dit betekend dat de klachten minimaal 3 maanden aanwezig zijn. De ziekte gaat niet meer over en zal gedurende een zeer lange periode actief zijn.

Auto-immuunziekte: Dit zijn ziekten waarvan het ontstaan in vele gevallen wordt toegeschreven aan het vormen van antistoffen tegen het eigen lichaamsweefsel.

Reumatoïde artritis is een ziekte die vanaf het zestiende levensjaar kan ontstaan. Beneden deze leeftijd heet elke artritis per definitie juveniele chronische artritis. Per jaar komen er in Nederland ongeveer tussen de vijfentwintig en vijftig per honderdduizend inwoners, nieuwe reumapatiënten bij . De piek in het ontstaan van de ziekte ligt tussen de veertig en de zestig jaar. Onder de patiënten zijn twee keer zoveel vrouwen dan mannen. Genetische aanleg speelt hierbij een grote rol. Ook spelen hormonale factoren een rol bij de aanleg voor het krijgen van reuma.

De primaire oorzaak voor het krijgen van reuma is echter onbekend. Mogelijk is hierbij sprake van niet één, maar meerdere factoren die ten grondslag liggen aan de chronische ontstekingen. Gedacht wordt aan een trigger die het hele proces van ontstekingen tot gevolg kan hebben. Dit zijn de T-cellen. Deze T-cellen zijn cellen die tezamen met andere ontstekingscellen een ontsteking in gang houden. Bij reumatoïde artritispatiënten zijn verhoogde hoeveelheden van deze T cellen aangetoond.
 
Symptomen
Er bestaat geen eenduidige test om reumatoïde artritis aan te tonen. De typische verschijnselen voor reuma zijn terug te vinden in een classificatielijst voor reumatoïde artritis. In deze lijst zijn een aantal criteria opgenomen die ARC-criteria worden genoemd. Deze criteria zijn:

• Ochtendstijfheid.
• Artritis in drie of meer gewrichten.
• Artritis in de handgewrichten.
• Symmetrische artritis.
• Reumanoduli.

 
Classificatie van reumatoïde artritis is mogelijk als er wordt voldaan aan vier van de zeven criteria. Deze vier criteria moeten langer dan zes weken aanwezig zijn. Vaak zal de patiënt pas in een later stadium merken dat er echt iets aan de hand is. Dit komt doordat de ziekte zich heel langzaam ontwikkelt.

De eerste symptomen die de patiënt zal ervaren zijn:

• Pijn in en rond de gewrichten.
• Stijfheid in en rond de gewrichten.
• Zwellingen in en rond de gewrichten.
• Roodheid en warmte rond deze zwellingen.

 
Oorzaken

Het ziekteverloop
Zoals al eerder vermeld, is reuma een ziekte die zich niet in snel tempo openbaart. De verschijnselen beginnen heel onschuldig. Op den duur kunnen er echter wel degelijk veranderingen in het lichaam optreden. Deze veranderingen spelen zich voornamelijk af in en om de gewrichten. Door de aanhoudende ontstekingen is er gedurende een lange tijd veel vocht in het gewricht aanwezig. Op den duur kan dit het kraakbeen in het gewricht aantasten. Dit kan tot gevolg hebben dat het bewegen van het gewricht minder soepel en met veel pijn verloopt. Op den duur kunnen ook de banden en pezen van het gewricht worden aangetast wat tot gevolg kan hebben dat het gewricht gaat vervormen.

Ook ontstekingen in een vroeger stadium kunnen leiden tot pijn in de gewrichten. Dit heeft tot gevolg dat een persoon slecht en soms bijna niet kan bewegen. De ontstekingen komen over het algemeen niet in alle gewrichten voor. Zo worden gewrichten in de wervelkolom bijna nooit aangetast (op de nekwervels na). De gewrichten waarin reumatoïde artritis het meest voorkomt zijn de vingers en de tenen, met daarop volgend de elleboog, de schouder, de knieën en de heupen.

Reumatoïde artritis is een ziekte die niet constant maar wel progressief verloopt. Dit houdt in dat de aandoening nooit zal overgaan en dat men op den duur alleen maar achteruit zal gaan. Dit zal echter niet in een keer gebeuren maar geleidelijk. Het verloop van de ziekte gaat gepaard met aanvallen. Deze aanvallen kunnen variëren van een paar weken tot een jaar. Na een dergelijke aanval gaat het weer een tijdje beter met de patiënt, tot de volgende aanval. Het is echter wel zo dat het niveau waarop een patiënt terugkomt na een aanval slechter is dan het niveau tussen de vorige twee aanvallen.
 
Gevolgen voor de patiënt
De patiënten krijgen door de ontstekingen veel te maken met ernstige pijnen. Deze kunnen zo erg zijn dat men niet meer in staat is te bewegen of er niet meer door kan slapen. In een later stadium kunnen de ontstekingen leiden tot het vervormen van de gewrichten. Dit heeft uiteindelijk tot gevolg dat de desbetreffende functie van de betrokken gewrichten bij deze persoon uitvallen. Een apart geval is de ontsteking in de nekwervels. Deze kan lijden tot het verschuiven van de wervels. Aangezien dit ernstige gevolgen voor de patiënt kan hebben, zou het kunnen dat deze wervels moeten worden vastgezet. Dit betekent dat alle bewegingen die met de nek worden gemaakt niet meer kunnen worden uitgevoerd. Een bijkomend effect is dat een patiënt die veel pijn heeft veel minder gaat bewegen. Dit heeft tot gevolg dat de spierkracht en de algehele conditie achteruitgaan. Verdere gevolgen kunnen zijn moeheid, evenwichtsstoornissen en algehele malaise.
 
Beperking niveau
Door de ontsteking en de pijn aan de ene kant en de vervorming van gewrichten aan de andere kant kan de patiënt in het dagelijks leven behoorlijk beperkt worden. Beperkingen van de handfunctie en de loopfunctie komen het meest voor. Wanneer de grotere gewrichten bij het proces betrokken worden kunnen de beperkingen in belangrijke mate toenemen. Zo kan bijvoorbeeld na de teengewrichten ook de knie bij het ziekte proces betrokken raken. Hierdoor kan de patiënt niet meer goed voortbewegen. Wat op zijn beurt een behoorlijke beperking kan betekenen voor de patiënt. Doordat de patiënt er behoorlijk op achteruit kan gaan heeft dit niet alleen lichamelijke maar ook geestelijke en sociale gevolgen.

Doordat een patiënt niet goed meer ter been is kan hij of zij niet meer overal heen waar hij of zij heen zou willen gaan. Dit kan tot een sociaal isolement lijden. De persoon kan de contacten niet actief meer goed onderhouden. Ook de baan van de desbetreffende persoon zal op een gegeven moment niet goed meer uitgevoerd kunnen worden. Dit kan bij de patiënt een gevoel van overbodig zijn veroorzaken. Door hun aandoening is de patiënt afhankelijk van andere mensen. Bij bepaalde personen kan dit het gevoel van minderwaardigheid en overbodigheid opleveren.
 
Behandeling
De behandeling van reumapatiënten richt zich voornamelijk op het stoornisniveau en het beperkingsniveau. Men kan het ziekteproces op deze manier alleen wat doen afremmen. Aangezien men nog niet precies weet hoe de ziekte ontstaat is hier ook nog niet een goede behandeling voor.

De paramedische behandelingen richten zich voornamelijk op de volgende punten:

• Mobiliteit.
• Conditie.
• Aanpassen van leefgewoontes.
• Hulpmiddelen bij het dagelijks leven.
• Afname van de ontstekingsreacties.
• De paramedische behandelingen worden meestal ondersteund door medicamenteuze behandelingen.

 
Samenvattend zou je kunnen zeggen dat de behandelingen er op gericht zijn de achteruitgang van de patiënt zo minimaal mogelijk te laten zijn. Daarnaast is de behandeling er op gericht de patiënt zo goed mogelijk te laten functioneren in zijn of haar dagelijks leven. Om dit zo goed mogelijk te doen is het belangrijk om de patiënt met zijn of haar gebreken te leren omgaan. Indien er voor dit gebrek een goed hulpmiddel voor handen is, dan is dat iets waar een patiënt mee moet leren omgaan. Maar ook de achteruitgang kan redelijk worden tegengegaan of afgeremd. Het is voor het functioneren van de patiënt van groot belang dat zijn of haar mobiliteit op een acceptabel niveau is en dat de conditie op een zo hoog mogelijk niveau blijft.

Het is vaak zo dat een patiënt minder gaat bewegen door de pijn die er bij de aandoening ontstaat. Hierdoor wordt het desbetreffende deel van het lichaam niet of nauwelijks belast. Hierdoor gaat de mobiliteit achteruit (het lichaamsdeel wordt stijf) en de conditie gaat snel achteruit. Door deze aspecten wordt het ziekteproces alleen maar in de hand gewerkt en gaat de achteruitgang veel sneller.
 
Medicijnen
Reuma is een aandoening die gepaard gaat met ontstekingsreacties die zeer hevige vormen kunnen aannemen. Er zijn medicijnen die deze ontstekingsreacties grotendeels kunnen remmen. Dit zijn dan ook de medicijnen die bij reumatoïde artritis het meest gebruikt worden. Zij worden vaak gebruikt in combinatie met pijnremmende medicijnen. Voorbeelden van de meest gebruikte medicijnen zijn:

Pijnstillers:

• Paracetamol
• Codeïne
• Tramadol
• Acetylsalicylzuur
• Carbasalaat calcium

 
Ontstekingsremmers:

• Ibuproven
• Ketoprofen
• Naproxen
• Diclofanac
• Piroxicam
• Meloxicam
• Nabumetonen